UpSocial jest stowarzyszeniem, które powstało na początku 2010 roku i zrzesza przedstawicieli dziesięciu katalońskich organizacji z sektora przedsiębiorczości społecznej. Wśród nich są między innymi Viviana Urani z CLIC – CLAC, która zajmuje się komunikacją z mediami i Miquel de Paladella z 1×1 Microcredit, szef organizacji.
Celem stowarzyszenia jest rozwój potencjału przedsiębiorczości społecznej na wszelkich możliwych polach, w tym także inicjowanie zmian w prawie. Jednym z ważniejszych projektów UpSocial jest Social Innovation for Communities (Innowacja Społeczna dla Społeczności). Jego celem jest propagowanie ekonomii społecznej poprzez implementowanie jej najskuteczniejszych rozwiązań na zlecenie rządów, miast i partnerów lokalnych.
Główna siedziba UpSocial mieści w Barcelonie i tu postanowiono uruchomić proces zmian po raz pierwszy. Poniżej przedstawiamy krótką instrukcję jak w sześciu krokach zmodyfikować rzeczywistość według Social Innovation for Communities. Proces zawsze wygląda podobnie, z drobnymi zmianami. Wszystkie organizacje, które chciałyby nawiązać partnerstwo z UpSocial lub też zaadaptować na swoim gruncie model jego działania, są mile widziane.

Krok pierwszy: Określić problem (czas trwania – 2 tygodnie)
Pod koniec 2012 roku UpSocial nawiązało kontakt z władzami Barcelony oraz z katalońskim Generalitat (władze regionu), aby określić najbardziej istotne problemy, z którymi mogłaby zmierzyć się przedsiębiorczość społeczna w mieście. Po wielogodzinnych dyskusjach i konsultacjach Barcelona postanowiła wykorzystać przedsiębiorczość społeczną do tego by:
– wyposażyć młodych ludzi w umiejętności, informacje i możliwości konieczne do tego, by odnieść sukces na rynku pracy,
– zwiększyć szanse na zatrudnienie wśród osób z ograniczoną sprawnością,
– podnieść jakość życia samotnych rodziców i tym samym zmniejszyć ryzyko wykluczenia społecznego.
Na zlecenie władz regionalnych, UpSocial miało poszukać sposobów na obniżenie negatywnego wpływu turystyki masowej na środowisko i warunki życia w Barcelonie, tworząc jednocześnie szanse dla przedsiębiorców i operatorów turystycznych.

Krok drugi: Międzynarodowa zbiórka rozwiązań (czas trwania – 12 tygodni)
CityMart.com jest wirtualnym katalogiem przedsiębiorczości społecznej z całego świata i równocześnie platformą komunikacyjną, która służy wymianie doświadczeń. Za pośrednictwem CityMart.com władze miast mogą kontaktować się z organizacjami, które będą ewentualnie wspierać je w rozwiązaniu konkretnych trudności. To także droga dostępu do sektora prywatnego – przedsiębiorców, którzy gotowi są dzielić się swoją wiedzą lub rozszerzać działalność na inne kraje.
We współpracy z CityMart.com stowarzyszenie UpSocial otworzyło „Call for Solutions” zapraszając przedsiębiorców do dzielenia się swoimi doświadczeniami w kontekście jednego z czterech problemów społecznych Barcelony. Obok CityMart.com do znalezienia ciekawych rozwiązań wykorzystano zasoby Ashoka Foundation, Avina, społeczności B-Corp, Fast Company, GTNE, Next Billion, Schwab Foundation, Skoll Foundation, Stanford Social Innovation Review, Unreasonable Institute, Young Foundation. W ciągu 12 tygodni udało się znaleźć 388 potencjalnych współpracowników z całego świata.

Krok trzeci: Wybór właściwych rozwiązań (czas trwania – 3 tygodnie)
Docelowo, UpSocial planowało wybrać i zaimplementować w Barcelonie po cztery rozwiązania w każdej z czterech kategorii problemowych. Po przeanalizowaniu wszystkich 388 możliwości wybrano po 25 najciekawszych w każdej kategorii.
O wyborze decydowały przede wszystkim: potwierdzona empirycznie skuteczność danego rozwiązania oraz możliwość zaadaptowania go na nowym gruncie. Następnie każdą z 25 propozycji zaprezentowano przedstawicielom władz miejskich i organizacji pozarządowych z Barcelony. Jury złożone z 12-15 osób wybrało po 3-5 przedsiębiorstw w każdej kategorii – w sumie 16 firm.
Na tym etapie decydującymi kryteriami wyboru były: wysokość potencjalnego wpływu, łatwość zaimplementowania rozwiązania w nowym środowisku, brak poważnych barier w implementacji (np. konieczności uchwalenia nowego prawa), a także mniej ważne – poziom innowacyjności i tempo, w jakim miały pojawić się pierwsze rezultaty. W kwietniu 2013 roku przedstawiciele 16 wybranych rozwiązań przyjechali do Barcelony.

Krok czwarty: Adaptacja modelu i tworzenie kontaktów (czas trwania – 2 miesiące)
Niektóre rozwiązania wybrane w ramach SIC wywodzą się z tak różnych rzeczywistości, że ich adaptacja w Barcelonie wymaga chwili czasu. Dobrym przykładem jest projekt Fundación Paraguaya, jeden z tych, które mają zwiększyć szanse na zatrudnienie wśród młodych ludzi.– Mamy w Barcelonie dość liczną grupę tzw. NEETs czyli młodych, którzy ani się nie uczą ani nie pracują. Wielu nie skończyło nawet liceum, bo w trakcie boomu budowlanego pracowali w firmach budowlanych i zarabiali ogromne pieniądze. Dziś nie mają nic. – opowiada Miquel de Paladella. – To właśnie dla nich chcemy zaadaptować projekt z Paragwaju.
W Paragwaju problemem młodych ludzi jest dostęp do bezpłatnego szkolnictwa i tym samym brak pracy. Projekt proponowany przez Fundację to szkoła zawodowa składająca się z firm, w ktorej nauczyciele są równocześnie przedsiębiorcami. Jedna grupa studentów przez tydzień pracuje, inna się uczy i tak na zmianę. Szkoła jest absolutnie samowystarczalna i rentowna. Rozwiązanie zaadaptowano z powodzeniem w 35 krajach Afryki i Azji.
– Paragwajczycy byli zdziwieni tym, dlaczego chcemy skorzystać z ich modelu – przecież u nas edukacja jest za darmo. Według nas jednak jest on idealny dla tej grupy ludzi, którzy potrzebują jednocześnie nauki i pieniędzy na życie – mówi Miquel de Paladella. Przetransformowanie modelu paragwajskiego na warunki hiszpańskie wymagało dwóch miesięcy. W tej chwili trwają negocjacje z dwoma centrami szkoleniowymi z Barcelony, które mają zaadaptować u siebie paragwajski model biznesowy. Przyjęcie pierwszych 10-15 studentów przewidziano na 2014 rok.

Krok piąty: Organizowanie spotkań (czas trwania – 2 dni)
Przy okazji każdego z projektów konieczne jest skontaktowanie się z wszystkimi potencjalnymi zainteresowanymi. W wypadku projektu Fundacio Paraguaya trzeba było porozmawiać z dyrektorami szkół, Ministerstwem Edukacji, związkami zawodowymi. W przypadku innego programu – „Discovering Hands” – konieczne były rozmowy z ginekologami, organizacją zrzeszającą niewidomych w Hiszpanii, centrami treningowymi, Izbą Lekarską, potencjalnymi inwestorami.

Krok szósty: Wspieranie implementacji na lokalnym gruncie (czas trwania – miesiąc)
Opcjonalnie: poradnictwo dotyczące planowania projektu, poszukiwanie partnerów aby zawiązać pierwsze kontrakty. – Kiedy odpowiednie instytucje nawiązały już ze sobą współpracę, grunt pod działanie danego programu jest przygotowany i wszystko wydaje się działać poprawnie, staramy się wspierać dane przedsięwzięcie jeszcze przez miesiąc, do trzech miesięcy – opowiada Miquel de Paladella.
– W niektórych wypadkach proszeni jesteśmy jednak o dalsze wsparcie, za dodatkową opłatą. Na przykład Specialisterne poprosiło nas o pośredniczenie w znalezieniu pierwszych klientów. Są nimi Bank BBVA oraz organizacja IMI – mówi de Paladella.

Przyszłość Barcelony
W ramach Social Innovations for Communities do dziś udało się wdrożyć w Barcelonie osiem z wybranych z 388 projektów. To sukces. Według pierwotnych założeń SIC – znalezienie i zaszczepienie na katalońskim gruncie pięciu rozwiązań przedsiębiorczości społecznej miało oznaczać, że projekt wypalił. W wypadku czterech kolejnych pomysłów trwają negocjacje z lokalnymi partnerami na temat warunków ich implementacji.
Wśród proponowanych przez SIC rozwiązań jest m.in. słynne na całym świecie Jump Math z Canady. Twórca programu, John Mighton stworzył wyjątkowo skuteczną metodologię nauczania matematyki, która podnosi ogólną sprawność intelektualną uczniów. Jump Math działa już z powodzeniem w ponad 200 szkołach w USA i Kanadzie. W roku szkolnym 2013/2014 zostanie uruchomiony w pierwszych 10 szkołach w Barcelonie. Kolejne szkoły dołączą do programu w 2014 roku i za dwa lata.
Open Green Map z USA ma na celu promowanie wszystkiego co w mieście „zielone”, „ekologiczne” i „zrównoważone”. Barcelona znalazła się na mapie w ramach przeciwdziałania negatywnemu wpływowi masowej turystyki w mieście.
Kolejną innowacją jest Specialisterne – firma z Danii, która zatrudnia osoby autystyczne wykorzystując ich niezwykłe umiejętności przy testowaniu oprogramowań komputerowych czy tworzeniu baz danych. W tej chwili firma zatrudnia 90 osób, a jej obroty wynoszą 3 miliony euro rocznie.
– Osoby cierpiące na autyzm mają często wyjątkową zdolność koncentrowania się na jednym zadaniu, są w stanie zapamiętać na przykład całą kolumnę cyfr, a nie pojedyńczy wers – opowiada Miquel Paladella, szef UpSocial, odpowiedzialny za Social Innovations for Communities. – W Barcelonie szkolonych jest póki co czterech konsultantów, którzy od października będą pracować dla swoich pierwszych dwóch klientów.
Na podobnych założeniach oparty jest niemiecki program Discovering hands. Wyjątkowe umiejętności dotykowe osób niewidomych wykorzystuje się do przeprowadzania badań piesi koniecznych w profilaktyce nowotworów. Pierwsze techniczne szkolenia niewidomych kobiet odbędą się w październiku w Niemczech. Ich zatrudnieniem zainteresowanych jest już czterech ginekologów.
W październiku w Barcelonie ruszy także hiszpańska wersja strony internetowej Co-Abode. W USA działa ona od 1992 roku, w lipcu uruchamiana jest strona międzynarodowa. Założenie jest proste – tworzenie sieci samotnych mam, które docelowo dzielą dom i obowiązki, co znacznie ułatwia ich codzienne życie.
Wyjątkiem wśród wybranych jest firma Shekulo Tov z Izraela. – Jest jedna firma, dla której zmieniliśmy nieco kryteria wyboru i mimo że nie ma możliwości replikowania jej w Barcelonie, uważnie analizujemy jej model biznesowy i próbujemy zaadaptować go w 18 przedsiębiorstwach w Barcelonie. Shekulo Tov jest potentatem produkującym żywność, w którym pracuje 2300 niepełnosprawnych osób. Shekulo Tov ma 40 fabryk i produkuje między innymi najlepszej jakości czekoladę – opowiada Miquel de Paladella. – Dla porównania – w tej chwili największym zakładem przemysłowym w Katalonii zatrudniającym osoby niepełnosprawne jest La Fageda, firma produkująca jogurt, w której pracuje 80 osób – mówi de Paladella. Innowacja w metodologii zarządzania w Shekulo Tov polega na tym, że na każdym szczeblu menadżerskim, osoba zarządzająca wspomagana jest przez rehabilitanta. To gwarantuje wydajność i zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa. System zorganizowany jest tak, że co roku 23% odpowiednio wyszkolonych pracowników Shekulo Tov zasila normalny rynek pracy.

Polska i inne kierunki
UpSocial działa w tej chwili na terenie Hiszpanii, Anglii i niedługo w Brazylli. Stowarzyszenia współpracuje z hiszpańskim rządem szukając rozwiązań podniesienia jakości powietrza zanieczyszczonego przez transport publiczny. Projekt dotyczy sześciu największych miast w Hiszpanii: Barcelony, Sevilli, Bilbao, Madrytu, Saragossy i Walencji. Także na zlecenie rządu UpSocial szuka rozwiązań, by zmniejszyć odsetek recydywistów w hiszpańskich więzieniach. Dla Katalońskiej Agencji Rozwoju Współpracy Międzynarodowej będzie szkoliło lokalnych liderów w tworzeniu efektywnych programów pomocowych – posiłkując się oczywiście najlepszymi przykładami ze świata. Na specjalne zaproszenie Birmingham UpSocial postara się przeprowadzić proces poszukiwania rozwiązań dwóch – trzech różnych problemów społecznych. Kolejne wyzwanie czeka stowarzyszenie w Rio de Janeiro, gdzie lokalna organizacja pozarządowa właśnie precyzuje kwestie do rozwiązania dla UpSocial. – Jednym z ich będzie z pewnością problem z miejskim transportem, który jest mało wydajny i drogi – mówi Miquel de Paladella.
Za usługi UpSocial płacą klienci – władze miast, instytucje publiczne, organizacje pozarządowe, prywatne fundacje czy firmy. W wypadku Barcelony trzy z czterech projektów finansowało miasto, jeden – rząd Katalonii. Wynagrodzenia są obliczane zależnie od liczby godzin poświęconych danemu projektowi. Koordynatorzy poszczególnych inicjatyw otrzymują stałe wynagrodzenie zależnie od szacunkowej liczby godzin spędzonych nad projektem.